Belediyenizde iki dönem belediye başkanı görevini yürüten ………….’un belediye başkanı olarak görev yaptığı sürelere ilişkin kıdem tazminatı talep ettiğine ilişkin ilgi yazı ve ekleri incelenmiştir.

Bilindiği üzere, 4857 sayılı İş Kanununun 2 nci maddesinin birinci fıkrasında, "Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir. İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir." hükmüne yer verilerek işçinin tanımı yapılmıştır.

Mezkûr Kanunun 120 nci maddesi ile mülga 1475 sayılı İş Kanununun kıdem tazminatına ilişkin 14 üncü maddesi yürürlükte bırakılmış, geçici 1 inci maddesinde ise diğer mevzuatta 1475 sayılı İş Kanununa yapılan atıfların bu kanuna yapılmış sayılacağı, bu Kanunun 120 nci maddesi ile yürürlükte bırakılan 1475 sayılı İş Kanununun 14 ünü maddesinin birinci fıkrasının 1 ve 2 nci bendi ile onbirinci fıkrasında, anılan Kanunun 16, 17 ve 26 ncı maddesine yapılan atıfların bu Kanunun 24, 25 ve 32 nci maddelerine yapılmış sayılacağı hükme bağlanmıştır. Diğer yandan, 25.08.1971 tarihli ve 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesinde ise, “Bu Kanuna tabi işçilerin hizmet akitlerinin: ..." hükmüne yer verilmiştir.

Diğer taraftan, belediye başkanları 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunu seçimle göreve gelmektedir. Belediye başkanlarının özlük ve mali hakları genel anlamda 5393 sayılı Belediye Kanunu ile düzenlenmiş olup "bir iş sözleşmesine dayanılarak" görev yapmadıkları gibi 4857 sayılı Kanuna da tabi değildirler. İlgi yazıda, adı geçenin sigortalılık durumuna ilişkin bir bilgi bulunmamakla birlikte, belediye başkanlarının sigortalılıklarına ilişkin aşağıdaki açıklamaların yapılması uygun görülmüştür: a) İlgilinin farklı sigortalılık hizmetleri birleştirilecektir: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu çerçevesinde belediye başkanlığına seçilmiş olanlar 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılacaktır.

Halbuki 4857 sayılı Kanuna tabi çalışanlar ise 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmaktadırlar. Belediye başkanlarından 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 2008 yılı Ekim ayı başından önce 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa tabi hizmeti bulunanlar (yedek subaylık, vekillik hizmeti ya da 5434 sayılı Kanuna tabi göreve başlayan, adına emeklilik keseneği ve kurum karşılığı kesilmeden görevinden ayrılanlar dahil) hakkında 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi uyarınca 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanacaktır. Yaşlılık veya emeklilik aylığı almakta iken belediye başkanı seçilen ve 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olmak istemiyle SGK’ya yazılı olarak başvuranlar yaşlılık veya emeklilik aylıkları kesilmek suretiyle 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılacaklardır.

5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) veya (b) bendi kapsamında sigortalı iken belediye başkanı seçilenlerde, isteklerine bakılmaksızın seçildikleri tarih itibarıyla bu sigortalılıkları sona erdirilerek (c) bendi kapsamında sigortalı sayılacaklardır. b) Belediye başkanlığında geçen hizmet sürelerinin emekli ikramiyesi ödenmesinde de dikkate alınmaktadır: 5434 sayılı Kanunun ilgili maddeleri uyarınca gerekli şartları taşıyan belediye başkanlarına emekliye ayrılmaları halinde kamu kurumlarında geçen çalışmaları için her tam fiili hizmet yılı için aylık bağlamaya esas tutarın bir aylığı emekli ikramiyesi olarak ödenmektedir.

5434 sayılı Kanuna tabi olanlar için uygulanacak olan 89 uncu maddeye göre emekli ikramiyesi ödemesinde hizmet sürelerinin tamamı 5434 sayılı Kanun ve/veya 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamında geçenlerden emekli aylığı bağlananlara her tam fiili hizmet yılı için aylık bağlamaya esas tutarın bir aylığı emekli ikramiyesi olarak verilecektir.

Ancak hizmetlerinin tamamı Emekli Sandığına tabi geçmemekle birlikte Emekli Sandığı iştirakçiliği bulunanlardan, SSK, BAĞ-KUR kapsamında sigortalılığı olanlardan mülga 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunun 8 inci maddesi uyarınca birleştirilen hizmet süreleri üzerinden emeklilik, yaşlılık ya da malullük aylığı bağlananlara; 5434 sayılı Kanuna tabi olarak geçen çalışmalarının, 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesinde belirtilen kıdem tazminatına hak kazanma şartlarına uygun olarak sona ermiş olması şartıyla emekli ikramiyesi ödenecektir. 5434 sayılı Kanuna tabi olanlar için son defa emekli sandığı iştirakçisi olma şartı aranmamaktadır.

5434 sayılı Kanunun ek 82 nci maddesi düzenlemesi nedeni ile 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen sigortalılık hallerinin birden fazlasına tabi olarak çalışmış olmakla birlikte, anılan Kanun hükümlerine göre aylık bağlandığı sırada son defa 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmakta olanlara emekli ikramiyesi ödenecektir.

Bu nedenle yaşlılık veya emeklilik aylığı almakta iken belediye başkanı seçilenlerden, emekli aylığı kesilmek suretiyle belediye başkanı görevinden dolayı 4/1-c devamı sağlananların belediye başkanı olarak geçen hizmet süreleri birleştirilecek ve bu süreler için emekli ikramiyesi ödenecektir. Emekli olmaları nedeni ile 4/1-c devamı sağlamayan belediye başkanlarına görevleri sona erdiğinde belediye başkanı hizmetleri karşılığında emekli ikramiyesi ödenmesi mümkün olmayacaktır.

İlk defa 4/1-c sigortalısı olarak belediye başkanı olarak görev yapanlardan belediye başkanı görevi sona erdikten sonra 4/1-b (eski BAĞ-KUR) veya 4/1-a (eski SSK) sigortalısı olarak çalışmaya devam edip emeklilik talebinde bulunulması halinde son defa 4/1-c sigortalısı olunmadığından belediye başkanı olarak geçen hizmet süreleri için emekli ikramiyesi ödenemeyecektir.

Bu itibarla, seçimle göreve gelen belediye başkanlarının işçi statüsünde bulunmadığından dolayı kıdem tazminatı hakkı bulunmadığı mütalaa edilmektedir.