Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ncı maddesinde, sınıfların öğrenim durumlarına göre giriş ve yükselebilecek kazanılmış hak aylık derece ve kademeleri gösterilmiştir.

Mezkûr Kanunun 37 nci maddesinde, "Bu kanun hükümlerine göre öğrenim durumları, hizmet sınıfları ve görev unvanları itibariyle azami yükselebilecekleri derecelerin dördüncü kademesinden aylık almaya hak kazanan ve son sekiz yıllık süre içinde herhangi bir disiplin cezası almayanların kazanılmış hak aylıkları kadro şartı aranmaksızın bir üst dereceye yükseltilir." hükmü ile 67 nci maddesinde, "Diğer şartları taşımakla birlikte üst derecelerde kadro olmadığı için derece yükselmesi yapamayan memurların kazanılmış hak aylıkları, öğrenim durumları itibariyle yükselebilecekleri dereceyi aşmamak şartıyla işgal etmekte oldukları kadroların üst derecelerine yükseltilir." hükmü yer almaktadır.

Mezkûr 67 nci madde de yer alan "boş" ibaresi 4/7/2001 tarihli ve 631 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 3 üncü maddesi ile madde metninden çıkartılmış, "yükseltilebilir" ibaresi ise "yükseltilir" şeklinde değiştirilmiştir. Bu düzenleme ile kadro cetvellerinde daha üst derecelerde kadro ihdas edilmediği için kazanılmış hak aylık dereceleri ilerleyemeyen personelin kazanılmış hak aylık derecelerinin yükseltilmesi sağlanmıştır.

Anılan Kanunun 68 inci maddesinde ise, "A) Derece yükselmesi yapılabilmesi için:

a) Üst derecelerden boş bir kadronun bulunması,

b) Derecesi içinde en az 3 yıl ve bu derecenin 3 üncü kademesinde 1 yıl bulunmuş,

c) Kadronun tahsis edildiği görev için öngörülen nitelikleri elde etmiş,

d) ...

olması şarttır.

..." hükmüne yer verilmiş, derece yükselmesinde sınıfların 1, 2, 3 ve 4 üncü derecelerindeki kadrolarına, derece yükselmesindeki süre kaydı aranmaksızın hangi usule göre (eğitim ve hizmet süresi) atanacakları da ayrıca düzenlenmiştir.

Diğer taraftan, 22/2/2007 tarihli ve 26442 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik ile kamu kaynaklarının etkili ve verimli kullanılması, yerel hizmetlerin dengeli dağılımının temin edilmesi, belediyeler tarafından sunulan hizmetlerde kalitenin artırılması, ihtiyaç duyulan nitelik, unvan ve sayıda personel istihdamının sağlanması amaçlanmıştır. Bu amaçla memur kadro kütükleri oluşturularak kadroların alt-üst derece aralıkları belirlenmiştir.

Bu hüküm ve açıklamalar çerçevesinde konuya ilişkin örnek uygulamalar aşağıda yer almaktadır.

Örnek 1- Lise mezunu olup tahsildar ve memur kadrosunda görev yapan personelin durumu:

Mezkûr Yönetmelik eki kadro cetvellerinde bu kadroların üst derecesi 5 olarak belirlenmiştir. Lise mezunu olarak bu kadrolara atanan personelin halen bulunduğu kadro derecesi hiçbir şekilde 5 inci dereceyi geçemeyecek, hizmet yılı dikkate alınarak kazanılmış hak aylık derecesi 3 üncü derecenin son kademesine yükseltilecek olup yukarıda yer verilen 37 nci madde de sayılan şartların gerçekleşmesi halinde kazanılmış hak aylık derecesi 2 nci dereceye yükseltilebilecektir.

Örnek 2- Ortaokul mezunu olup zabıta memuru kadrosunda görev yapan personelin durumu:

Mezkûr Yönetmelik eki kadro cetvellerinde bu kadroların üst derecesi 3 olarak belirlenmiştir. Personelin kazanılmış hak aylık derecesi istisnalar hariç olmak üzere 5 inci derecenin son kademesidir. Mezkûr 37 nci maddedeki şartların varlığı halinde 4 üncü dereceye yükselebilecek olup kanunla verilen bir dereceden yararlanması halinde kazanılmış hak aylık derecesi 3 üncü dereceye yükseltilecektir. 3 üncü derecede münhal zabıta memuru kadrosunun varlığı halinde de bu kadroya atanabilecektir.