Bu konu hakkında görüş veren mülga devlet personel başkanlığının görüşü aşağıdaki gibidir.

Bilindiği üzere, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 43/B maddesinin birinci fıkrasında; "Ek Gösterge: Bu Kanuna tabi kurumların kadrolarında bulunan personelin aylıkları; hizmet sınıfları, görev türleri ve aylık alınan dereceler dikkate alınarak bu kanuna ekli I ve II sayılı cetvellerde gösterilen ek gösterge rakamlarının eklenmesi suretiyle hesaplanır." hükmüne, ikinci fıkrasında ise; "Bu ek göstergeler, ilgililerin belirtilen sınıf ve görevlerde bulundukları sürece ödemelere esas alınıp, terfi bakımından kazanılmış hak sayılmaz. Kurumların 1, 2, 3 ve 4 üncü dereceli kadrolarına atananlara uygulanacak ek göstergeler, ilgililerin daha önce bulunmuş oldukları kariyerleri ile ilgili sınıf veya ekli I sayılı Cetvelin Genel İdare Hizmetleri Sınıfı (g) bölümünde belirtilen görevlerde kazanılmış hak aylık derecelerine göre alabilecekleri ek göstergelerden düşük olamaz." hükmüne yer verilmiştir.

Diğer taraftan, mezkur Kanuna ekli (II) sayılı Cetvelin birinci sırasında İl İdare Kurulu üyesi Bakanlık İl Müdürleri ile Ankara, İstanbul ve İzmir illerindeki diğer Bakanlık İl Müdürleri için (3600), diğer Bakanlık İl Müdürleri için (3000) ek gösterge rakamı belirlenmiş; (I) sayılı Cetvelin Genel İdare Hizmetleri Bölümünün (i) bendinin birinci fıkrasında bu Sınıfa dahil olup da anılan cetvelde unvanları sayılmayanlardan 1 inci dereceli kadrolarda bulunan ve yüksek öğrenim görenler için (2200) üzerinden ek gösterge verilmesi öngörülmüş bulunmaktadır.

Burada görüş konusu tereddüdün esasını, İçişleri Bakanlığı il planlama ve koordinasyon müdürü, il yazı işleri müdürü, il idare kurulu müdürü, il basın ve halkla ilişkiler müdürü, il mahalli idareler müdürünün "Bakanlık İl Müdürü" olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği hususu oluşturmaktadır.

Bir görevin diğer bir görevle benzer veya eşdeğer görev olup olmadığının doğru bir şekilde tespit edilebilmesi için; bu görevlerin çeşitli ölçütler esas alınarak birinin diğerine göre konumunun incelenmesi gerekmektedir. Bu sebeple, bahsedilen iki görevin tanım, nitelik, hukuki ve mali statü ile hiyerarşik durum gibi çeşitli bakımlardan değerlendirilerek birbiriyle karşılaştırılması (kıyaslanması) yoluna gidilmelidir.

Bakanlıklar ile bağlı kuruluşların teşkilatlanmasına ilişkin esas ve usullerin düzenlendiği 27/9/1984 tarihli ve 3046 sayılı Kanunda, bakanlıkların taşra teşkilatının, bu Kanunun yanı sıra teşkilat kanunları ve İl İdaresi Kanunu ile belirlenen esas ve usullere göre kurulacağı vurgulanmış olup, aynı Kanunda, bakanlıkların taşra teşkilatının genel olarak; il valisine bağlı il müdürlükleri, kaymakama bağlı ilçe müdürlükleri ve doğrudan merkeze bağlı bölge müdürlüklerinden meydana gelecek şekilde düzenleneceği hükme bağlanmıştır. 10/6/1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanununda ise, illerin idaresinin yetki genişliği esasına dayanacağı, illerde genel idare teşkilatının il, ilçe ve bucak bölümlerine uygun olarak düzenleneceği, il genel idaresinin başı ve merciinin vali olduğu, bakanlıkların kuruluş kanunlarına göre illerde lüzumu kadar teşkilatın bulunacağı ve bu teşkilatın her birinin başında bulunanların il idare şube başkanları olarak tanımlandığı belirtilmiştir. Görüleceği gibi bakanlık il müdürlükleri, genel idarenin yetki genişliği esasına göre yukarıda belirtilen genel hükümlere ve teşkilat kanunlarında yer alan özel hükümlere göre hukuki varlık kazanan, Bakanlığın görevlerini belli bir ille sınırlı olarak yürütmekten sorumlu bulunan taşra kuruluşlarıdır. Bu kuruluşların başında bulunan ve doğrudan valiye karşı sorumlu olan il müdürleri aynı zamanda "il idare şube başkanları" olarak da adlandırılmaktadırlar.

14/2/1985 tarihli ve 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda da, İçişleri Bakanlığı'nın, Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkındaki Kanun, Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve İl İdaresi Kanunu hükümlerine uygun olarak taşra teşkilatı kurmaya yetkili olduğu vurgulanmıştır.

Diğer yandan, 08/06/2011 tarihli ve 27958 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Valilik ve Kaymakamlık Birimleri Teşkilat, Görev ve Çalışma Yönetmeliği'nin tanımlara ilişkin 4 üncü maddesinin (b) bendinde; "Birim: Valilik ve Kaymakamlıklarda hizmetlerin yürütüldüğü başkanlık, il müdürlüğü, ilçe müdürlüğü, şube müdürlüğü ve müstakil şefliği… ifade eder.", (c) bendinde; "Birim amirleri: Birimlerde çalışan başkan, il müdürü, ilçe müdürü, şube müdürü ve müstakil şefleri… ifade eder." denilmiş, birimlerin teşkilatlanmasına ilişkin 8 inci maddesinde; "Valiliklerin il müdürlüğü, şube müdürlüğü ve şeflik; kaymakamlıkların ilçe müdürlüğü ve şeflik şeklinde teşkilatlanması esastır." düzenlemesi, illerde bulunan birimlerin sayıldığı 9 uncu maddesinde ise; "İllerde aşağıdaki birimler bulunur:

a) İl Yazı İşleri Müdürlüğü,

…

b) İl İdare Kurulu Müdürlüğü,

c) İl Mahalli İdareler Müdürlüğü,

ç) İl Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü,

d) Özel Kalem Müdürlüğü,

…

e) Protokol Şube Müdürlüğü: Büyükşehir belediyesi olan illerde,

f) Hukuk İşleri Şube Müdürlüğü,

…

g) İl Sosyal Etüt ve Proje Müdürlüğü,

ğ) İdari Hizmetler Şube Müdürlüğü,

h) Bilgi İşlem Şube Müdürlüğü" düzenlemesi yapılmıştır.

Görüleceği üzere, "il planlama ve koordinasyon müdürlükleri", "il yazı işleri müdürlükleri", "il idare kurulu müdürlükleri", "il basın ve halkla ilişkiler müdürlükleri", "il mahalli idareler müdürlükleri" valilikler bünyesinde yer alan birimler olarak tanımlanmıştır.

Özetlemek gerekirse, bahse konu müdürlükler, taşrada valiliklerin sorumluluğundaki iş ve işlemleri yürütmek üzere, illerde valilikler bünyesinde teşkil edilmiş olan birimlerdir. Yani, il planlama ve koordinasyon müdürlükleri", "il yazı işleri müdürlükleri", "il idare kurulu müdürlükleri", "il basın ve halkla ilişkiler müdürlükleri", "il mahalli idareler müdürlükleri" valiliklerin bünyesinde (idari yapılanması içerisinde) yer alan birimler iken, bakanlık il müdürlükleri ise, doğrudan valiye bağlı (karşı sorumlu) olmakla beraber valiliklerin idari yapılanması içerisinde yer almayan taşra kuruluşlarıdır. Bu birimler kısaca, "valilik birimleri" olarak da adlandırılmaktadırlar. Anlaşılacağı üzere bahsedilen görevler, gerek hukuki varlık kazanma şekil ve dayanakları gerekse görev, yetki ve sorumlulukları bakımından benzer olmadıkları gibi aynı hiyerarşi içerisinde de yer almamaktadırlar.

15/03/1999 tarihli ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik ile 08/06/2007 tarihli ve 26546 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İçişleri Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin 4 üncü maddelerinde yer alan tanımlarda da açıkça belirtildiği gibi, aynı düzeyde (eşdeğer) görev, hiyerarşi, görev, yetki ve sorumluluk açısından aynı grupta gösterilebilecek görevleri ifade etmektedir.

Bununla birlikte, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik incelendiğinde, taşra teşkilatı il müdürü kadrolarına yapılacak atamalarda bu yönetmelik hükümlerinin uygulanmayacağının hükme bağlandığı görülmekte iken, İçişleri Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik incelendiğinde ise, "il planlama ve koordinasyon müdürü, il yazı işleri müdürü, il idare kurulu müdürü, il basın ve halkla ilişkiler müdürü ve il mahalli idareler müdürü"nün görevde yükselmeye tabi görevler arasında gösterildiği anlaşılmaktadır.

Bahsedilen görevlere atanabilmek için gerekli nitelik ve şartlar incelendiğinde de, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68 inci maddesi uyarınca, bakanlık il müdürü olarak atanacakların, dört yıldan az süreli yükseköğrenim görmüşse kamu kurum ve kuruluşlarında en az (12) yıl, fakülte veya dört yıllık yüksekokul mezunu ise (10) yıl hizmetinin olmasının yeterli olduğu anlaşılmakta iken, il planlama ve koordinasyon müdürü, il yazı işleri müdürü, il idare kurulu müdürü, il basın ve halkla ilişkiler müdürü ve il mahalli idareler müdürü kadrolarına atanacakların, İçişleri Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik'in 6 ncı maddesine göre;"Bu Yönetmelikte belirtilen kadrolara görevde yükselme suretiyle atanabilmek için;

a) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 68 inci maddesinin (B) bendinde belirtilen atanabilme şartlarını taşımak,

b) Görevde yükselme sınavında başarılı olmak,

gerekir.", 7 nci maddesine göre; "Bu maddede belirtilen kadrolara görevde yükselme suretiyle atanacaklarda aşağıdaki özel şartlar aranır.

…

c) İl planlama ve koordinasyon müdürü kadrosuna atanabilmek için;

1) Ekonomi, maliye, hukuk, idari bilimler, işletme ve istatistik konularında en az dört yıl süreli yükseköğrenim veren fakülte veya yüksekokul mezunu olmak,

2) Son müracaat tarihi itibariyle; Bakanlık merkez veya taşra teşkilatında il planlama uzmanı, sivil savunma uzmanı, eğitim uzmanı, uzman, şef veya daha üst unvanlı bir kadroda en az üç yıl çalışmış olmak kaydıyla toplam on yıl hizmet süresi bulunmak,

3) Ülkenin her yerinde görev yapabilecek derecede sağlıklı olduğuna dair yazılı beyanı olmak,

…

d) İl yazı işleri müdürü, il mahalli idareler müdürü, il idare kurulu müdürü, il basın ve halkla ilişkiler müdürü ve 112 acil çağrı merkezi müdürü kadrosuna atanabilmek için;

1) Fakülte veya dört yıllık yüksekokul mezunu olmak,

2) Son müracaat tarihi itibariyle; Bakanlık merkez veya taşra teşkilatında il planlama uzmanı, sivil savunma uzmanı, eğitim uzmanı, uzman, şef veya daha üst unvanlı bir kadroda en az üç yıl çalışmış olmak kaydıyla toplam on yıl hizmet süresi bulunmak,

…

gerekir." şartlarını sağlamaları gerektiği görülmektedir.

Ayrıca, belirtilen görevlere atama yapmaya yetkili makam ve atama usulü incelendiğinde, 23/4/1981 tarihli ve 2451 sayılı Bakanlıklar ve Bağlı Kuruluşlarda Atama Usulüne İlişkin Kanuna göre, İl İdare Şube Başkanları'nın (Bakanlık İl Müdürleri'nin) atamasının müşterek kararla yapılmakta olduğu görülmekte iken, 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun uyarınca, 2451 sayılı Kanun hükümleri dışında kalan il planlama ve koordinasyon müdürü, il yazı işleri müdürü, il idare kurulu müdürü, il basın ve halkla ilişkiler müdürü ve il mahalli idareler müdürlerinin atamalarının Bakan Onayı ile gerçekleştiği anlaşılmaktadır.

Bunun yanında, 17/09/1982 tarihli ve 8/5336 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan ve 24/10/1982 tarihli ve 17848 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Hakkında Yönetmelik incelendiğinde, il teşkilatındaki il idare şube başkanlarının disiplin amirinin vali olduğu, 29/05/2002 tarihli ve 24769 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İçişleri Bakanlığı Disiplin Amirleri Yönetmeliği incelendiğinde ise; il planlama ve koordinasyon müdürü, il yazı işleri müdürü, il idare kurulu müdürü ve il mahalli idareler müdürlerinin disiplin amirinin "Vali Yardımcısı", üst disiplin amirinin "Vali" olarak belirlendiği görülmektedir.

Konu yargı kararları açısından incelendiğinde, Danıştay Onikinci Dairesinin 28/12/1998 tarihli, E:1995/5174, K:1998/3177 numaralı Kararında "İl Yazı İşleri Müdürü" kadrosunda, Danıştay Onbirinci Dairesinin 19/02/2003 tarihli, E:2000/10572, K:2003/756 numaralı Kararı ile bunu onayan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 28/12/2006 tarihli, E:2003/863, K:2006/3352 sayılı Kararında "İl Planlama ve Koordinasyon Müdürü" kadrosunda bulunan davacıların, bakanlık il müdürü olarak değerlendirilerek bunlar için öngörülen ek gösterge rakamından faydalandırılmalarının mümkün bulunmadığına karar verilmiştir.

Son olarak, Sayıştay Başkanlığı Temyiz Kurulunun 09/04/2002 tarihli ve 25622 sayılı Kararında "…Bu itibarla, 1'inci dereceli kadrolu İl Yazı İşleri Müdürü, İl Mahalli İdareler Müdürü ve İl İdare Kurulu Müdürleri; İçişleri Bakanlığını il düzeyinde temsil eden ve ildeki bakanlığa ait birimlerin amiri durumunda olan 'Bakanlık İl Müdürü' olmadıklarından ve belirtilen müdürler II sayılı cetvelin 4'üncü sırasında sayılan unvanlar arasında da yer almadığından, bu kadrolarda görev yapanlara, I sayılı Ek Gösterge Cetvelinin (1/i) sırasında birinci derece kadrolarda bulunan ve yükseköğrenim görenler için öngörülen 2200 ek göstergeden ödeme yapılması gerekirken, II sayılı Ek Gösterge Cetvelinin 4'üncü sırasında Bakanlık İl Müdürleri için öngörülen 3000 ek göstergeden ödeme yapılması mevzuata uygun görülememiştir." denilmektedir. Yine, Sayıştay Temyiz Kurulunun 24/05/2005 tarihli ve 27950 sayılı, 29/04/2008 tarihli ve 30133 sayılı, 23/09/2008 tarihli ve 30352 sayılı, 21/10/2008 tarihli ve 30384 sayılı Kararları da aynı yönde ifadeler içermektedir.

Yukarıda yer verilen hüküm, açıklama ve yargı kararları çerçevesinde;

- İçişleri Bakanlığı il planlama ve koordinasyon müdürü, il yazı işleri müdürü, il idare kurulu müdürü, il basın ve halkla ilişkiler müdürü, il mahalli idareler müdürünün "Bakanlık İl Müdürü" olarak değerlendirilmesinin mümkün bulunmadığı,

- İl planlama ve koordinasyon müdürü, il yazı işleri müdürü, il idare kurulu müdürü, il basın ve halkla ilişkiler müdürü, il mahalli idareler müdürü kadrolarında bulunanlar hakkında (I) sayılı Ek Gösterge Cetvelinin Genel İdare Hizmetleri Bölümünün (i) bendinin birinci sırasında öngörülen ek gösterge rakamları üzerinden işlem tesis edilmesi gerektiği,

- Gerek Bakanlığınızın farklı birimleri aracılığıyla gerekse valiliklerce Başkanlığımıza intikal ettirilen benzer talepler göz önüne alındığında, uygulama birliğinin sağlanmasının önemine binaen, yazımızdan Bakanlığınız ilgili birimleri ile valiliklerin de bilgilendirilmesinin uygun olacağı mütalaa edilmektedir.