İl mülki sınırları içerisinde 9 ilçede katı atık aktarma istasyonları ve tesisleri olmak üzere çalışma alanları/iş yerleri bulunduğu, bazı personellerin ikametgâhlarının Afyonkarahisar merkezde bulunduğu, ilgili personele yazı ile çalışma alanı olarak ilçelerdeki Birliğe ait işyerlerinin olduğu, bu yerlerin Birliğin çalışma alanı ve memuriyet mahalli olduğu bildirilmesine rağmen, personel Birliğinden harcırah talep ettiklerinden bahisle yapılacak işleme ilişkin Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğünün verdiği görüşe bakalım.

Bilindiği üzere, 5355 sayılı Mahallî İdare Birlikleri Kanunu’nun;

"Birlik tüzüğü" başlıklı 5 inci maddesinde, “…Birlik tüzüğünde aşağıdaki hususların bulunması zorunludur:

a) Birliğin adı ve amacı.

b) Birlik üyesi mahallî idarelerin adları.

c) Birliğin merkezi…” hükmü,

"Teşkilât" başlıklı 17 nci maddesinde, “Norm kadroya uygun olarak birlik teşkilâtı birlik müdürü, yazı işleri, malî işler birimleriyle birliğin faaliyet alanına göre kurulacak teknik işler biriminden oluşur.

Ülke düzeyinde kurulan birliklerle üye sayısı yüzden fazla olan birliklerde teşkilât, norm kadroya uygun olarak genel sekreter, yazı işleri ve malî işler birimleriyle birliğin faaliyet alanında olmak ve sayısı üçü geçmemek üzere birlik meclisinin kararıyla kurulacak diğer birimlerden oluşur.

Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan memurlar, Belediye Kanununda belirtilen esas ve usûllere göre birlik genel sekreteri veya diğer üst yönetici kadrolarında görevlendirilebilir. Bu tür görevlendirmelerde ilgilinin kendi kurumundan aldığı her türlü malî ve sosyal hakları kesilmez, ancak kurumundan aldığı aylık ve diğer ödemelerin toplam tutarını geçmemek üzere birlik encümeni kararıyla ek ödeme yapılabilir.” hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, Afyonkarahisar İli Çevre Hizmetleri Birliği Birlik Tüzüğü’nün 2 nci maddesinde, “Birliğin Merkezi Afyonkarahisar’dır.” hükmü,

Mezkûr Tüzüğün 20 nci maddesinde, “Norm kadroya uygun olarak birlik teşkilâtı birlik başkanı, birlik müdürü, yazı işleri, malî işler birimleriyle birliğin faaliyet alanına göre kurulacak teknik işler biriminden oluşur. Birlik teşkilat şeması Ek 2’de yer almaktadır. Birlik teşkilatların görevleri hazırlanan yönetmelik, yönerge veya talimatlarda ayrıntıları belirtilecektir.” hükmü,

21 inci maddesinde, “Birlik müdürünü (genel sekreter), birim amirlerini ve diğer personeli birlik başkanı atar. Ancak birlik müdürü (genel sekreter) ve birim amirlerinin atamalı hakkında meclise bilgi verir. Birlik Belediye Kanununun belediye personeli ile ilgili düzenlemelerine, birlik personelinin atama, yükselme haklar, ödevler, kadro, unvan, sicil, ceza, ödül ve diğer personel işlemlerinde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve ilgili yönetmelikleri, Bakanlar Kurulunca Belirlenen Norm Kadro Esas ve Usullerine, Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Yönetmelik ve Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Daimi Kadrolarına İlk Defa İşçi Olarak Atanacaklar Hakkında Sınav Yönetmeliği hükümlerine tabidir.” hükmü yer almaktadır.

Bu kapsamda, memuriyet/görev mahalli ile Başkanlığınızda görev yapan 657 sayılı Kanun’a tabi Devlet memurları ile 5393 sayılı Kanun’a tabi sözleşmeli personelin görevlendirilmesi halinde harcırah alıp alamayacağı ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmektedir.

1- Memuriyet mahalli

Bilindiği üzere, 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun 3 üncü maddesinde, “…

g. (Değişik: 10/9/2014-6552/89 md.) Memuriyet mahalli: Memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan mahaller ile bu mahallerin dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu şehir ve kasabaların devamı niteliğinde bulunup belediye hizmetlerinin götürüldüğü, büyükşehir belediyelerinin olduğu illerde ise il mülki sınırları içinde kalmak kaydıyla memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu ilçe belediye sınırları içinde kalan ve yerleşim özellikleri bakımından bütünlük arz eden yerler ile belediye sınırları dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu yerlerin devamı niteliğindeki mahaller ve kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerleri;

h. Başka yer: Yukarıda (g) fıkrasında yazılı memuriyet mahalli dışındaki yerleri;

İfade eder.” hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, 41 Seri Nolu Harcırah Kanunu Genel Tebliğinin Büyükşehir belediyesinin olduğu illerde memuriyet mahalli başlıklı 4 üncü maddesinde, “(1) İl mülki sınırları içinde kalmak kaydıyla;

a) Memur ve hizmetlinin asıl görevli olduğu veya ikametgâhının bulunduğu yerleşim birimlerinin bağlı olduğu ilçe belediye sınırları içinde kalan ve aynı zamanda yerleşim özellikleri bakımından bütünlük arz eden yerler,

b) Söz konusu ilçe belediye sınırları dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu yerlerin devamı niteliğindeki mahaller, memuriyet mahalli olarak kabul edilir.

(2) Kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerler memuriyet mahalli olarak kabul edilir.” açıklaması yer almaktadır.

Yine, 39 Seri Nolu Harcırah Kanunu Genel Tebliğinde, “Buna göre idareler harcırah verilmesi veya verilmemesini icap ettirecek olan çeşitli illere ait uygulama örneklerini de göz önünde bulundurarak yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda uygulamalarına devam edecekler, ihtiyaç duyulması halinde o il genelinde farklı uygulamaların önüne geçilebilmesi amacıyla defterdarlıklardan yol gösterici mahiyette görüş alacaklardır.” açıklamasına yer verilmiştir.

İlgi yazı da belirtilen sorumluluk sahasının görev yapan personel için memuriyet mahalli olarak düşünülmesi mümkün olmayıp; personelin sürekli görev yaptığı birimin bulunduğu mahal (yer) “memuriyet mahalli” olarak adlandırılmaktadır.

Harcırah ödenebilmesi için memurun, başka yer olarak tanımlanan memuriyet mahalli dışındaki bir yere görevlendirilmesi (gitmesi) gerekmektedir. Bu nedenle ilçe, belediye sınırları ve bu sınırlarda yapılan değişiklikler, memuriyet mahallinin belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. Bu yerlerde görev yapan memurlara harcırah ödenip ödenmemesi bunların söz konusu sınırların içinde veya dışında görev yapması ile doğrudan ilgilidir. Başka bir ifadeyle, memuriyet mahalli içine yapılacak görevlendirmeler için yol masrafı ve yevmiye verilmesi mezkûr Kanun maddesi uyarınca olanaklı değildir.

Memuriyet mahalli dışında ikamet eden memur veya hizmetlinin görev yeri gibi ikamet mahalli de memuriyet mahalli tanımına girdiğinden, görev yerinden ikamet mahalline her gün gidip gelen kişiye, memuriyet mahallinde bir değişiklik olmayacağından söz konusu gidiş ve dönüşleri için geçici görev yolluğu ödenmesi mümkün değildir.

2- 657 sayılı Kanun’a tabi Devlet memurlarının durumu:

Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 177 nci maddesinde, “Bu Kanun hükümlerine tabi Devlet memurlarından bir görevin ifası için sürekli veya geçici olarak görev yerinden ayrılanların yol giderleri ve gündelikleri, yolluklar hakkındaki özel kanun hükümlerine göre ödenir. Sözleşmeli olarak çalıştırılanların yol masrafları ile gündelikleri sözleşmelerindeki şartlara göre ödenir.” hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, 6245 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesinde, “Aşağıda gösterilen memur ve hizmetlilere muvakkat vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verilir ve hamal (Cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgah veya vazife mahalli ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası masrafları da ayrıca tediye olunur:

1. Birinci maddede yazılı kurumlara ait bir vazifenin ifası maksadiyle muvekkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere;

2. Yeni ve eski memuriyetlerine mütaallik bir meseleden dolayı bu kanuna tabi kurumlarca açılan bir dava sebebiyle sanık veya davalı olarak (İşten el çektirilmiş olsun veya olmasın) başka bir yere gönderilenlerden lehinde netice hasıl olanlara;

3. Memuriyet merkezlerinin bulunduğu mahal dışındaki bir vazifeye vekaleten gönderilenlere;

4. Fiilen oturduğu mahalden gayrı bir yere açıktan vekaleten gönderilenlere (yalnız gidiş ve dönüşleri için);

5. (Değişik: 12/1/1959 - 7187/1 md.) Muvakkat kaza salahiyeti ile gönderilenlere.” hükmü yer almaktadır.

Bir memura geçici görev yolluğu kapsamında ödeme yapılabilmesi için 6245 sayılı Kanun’un 14 üncü maddesinde yazılı şartlardan birinin gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu şartlardan biri de memurun bir vazifenin ifası maksadıyla muvakkaten yurt içinde veya yurt dışında başka bir yere diğer bir deyişle memuriyet mahalli dışında bir yere gönderilmesidir.

3- 5393 sayılı Kanun’a tabi sözleşmeli personelin durumu:

Bilindiği üzere, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49 uncu maddesinde, “…Belediye ve bağlı kuruluşlarında, norm kadroya uygun olarak çevre, sağlık, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, bilişim ve iletişim, plânlama, araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarında avukat, mimar, mühendis, şehir ve bölge plâncısı, çözümleyici ve programcı, tabip, uzman tabip, ebe, hemşire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker gibi uzman ve teknik personel yıllık sözleşme ile çalıştırılabilir. Sözleşmeli personel eliyle yürütülen hizmetlere ilişkin boş kadrolara ayrıca atama yapılamaz. Bu personelin, yürütecekleri hizmetler için ihdas edilmiş kadro unvanının gerektirdiği nitelikleri taşımaları şarttır…

Üçüncü ve dördüncü fıkra hükümleri uyarınca çalıştırılacak personele her ne ad altında olursa olsun sözleşme ücreti dışında herhangi bir ödeme yapılmaz ve ücret mahiyetinde aynî ya da nakdî menfaat temin edilmez. Bu personel hakkında bu Kanunla düzenlenmeyen hususlarda vize şartı aranmaksızın 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre istihdam edilenler hakkındaki hükümler uygulanır…” hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, 6/6/1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar’ın 4 üncü maddesinde, “Personel, sözleşmelerinde belirtilen görev yeri dışında çalıştırılamaz.

Görev yeri dışına geçici olarak gönderilenlerin gündelik ve yol giderleri, 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerinde saptanan süreyi ve 1 inci derece Devlet memurlarına ödenen harcırah miktarını aşmamak üzere sözleşmelerde belirtilir.” hükmü yer almaktadır.

Ayrıca 5393 Sayılı Belediye Kanununun 49 uncu Maddesinin Üçüncü Fıkrası Gereğince Tam Zamanlı Olarak Çalıştırılacak Sözleşmeli Personele İlişkin Hizmet Sözleşmesinin 1 inci maddesinde, “Sözleşmeli personel, Kurumca gösterilecek görev yerlerinde mevzuat ve verilecek emirler çerçevesinde göreviyle ilgili olarak kendisine verilen tüm işleri yapmayı taahhüt eder. Sözleşmeli personel sözleşmesinde belirtilen görev dışında başka bir işte çalıştırılamaz.” hükmü,

10 uncu maddesinde, “Görev mahalli dışında geçici olarak görevlendirilen sözleşmeli personelin gündelik ve yol masrafı, 6245 sayılı Harcırah Kanununda düzenlenmiş olan esas ve usuller çerçevesinde ve …dereceli Devlet memuru için belirlenmiş olan tutar dikkate alınarak hesaplanır.” hükmü yer almaktadır.

Bir sözleşmeli personele geçici görev yolluğu kapsamında ödeme yapılabilmesi için 6245 sayılı Kanun’un 14 üncü maddesinde yazılı şartlardan birinin gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu şartlardan biri de sözleşmeli personelin bir vazifenin ifası maksadıyla muvakkaten yurt içinde veya yurt dışında başka bir yere diğer bir deyişle görev mahalli dışında bir yere gönderilmesidir.

Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde;

- Görev yeri olarak Başkanlığınıza bağlı katı atık aktarma istasyonları ve tesisleri olarak gösterilen ve işyeri bildirimi de bu şekil yapılan personele geçici görev yolluğu ödenmesinin mümkün olmadığı,

- Kadro ve pozisyonu Afyonkarahisar merkezinde bulunan personelin ise memuriyet/görev mahalli dışına görevlendirilmeleri halinde geçici görev harcırahı alabilecekleri değerlendirilmektedir